Αφιέρωμα του αρχείου της ΕΡΤ στον Παναγούλη και στον ματωμένο Μάη του ’36

Εκπομπές για τον ήρωα Αλέξανδρο Παναγούλη αλλά και τα συμβάντα του 1936 ψηφιοποίησε και παρουσιάζει η ΕΡΤ. Γράφει ο Mediaρχης του Sport24.gr, Νίκος Μποζιονέλος.

Tο Αρχείο της ΕΡΤ, τιμώντας τη μνήμη του Αλέκου Παναγούλη (πέθανε σαν σήμερα, το 1976), ψηφιοποίησε και παρουσιάζει στην ιστοσελίδα ert.gr την εκπομπή "Εδώ και σήμερα - Αναφορά στον Αλέκο Παναγούλη".

H εκπομπή, που προβλήθηκε έξι χρόνια μετά το θάνατο του Αλέκου Παναγούλη, το 1982, εστιάζει στην αντιστασιακή του δράση την περίοδο της χούντας και στα γεγονότα που ακολούθησαν μέχρι το θάνατό του. Αναφέρεται στην απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Γεωργίου Παπαδόπουλου, στις 13 Αυγούστου 1968, που οδήγησε στη σύλληψή του.

Σε απόσπασμα συνέντευξής του που προβάλλεται, ο Αλέκος Παναγούλης, εξηγεί: "Δεν ήταν μια προσωπική ενέργεια, αλλά μια ενέργεια που την προπαρασκεύασε μια ολόκληρη οργάνωση, που εργάστηκε επί 16 μήνες, προκειμένου να προετοιμάσει την Αντίσταση». Διευκρινίζει επίσης: «Εκείνη την ώρα δεν σκεφτόμουν ότι επιχειρώ να σκοτώσω έναν άνθρωπο. Έβλεπα τον τύραννο και όχι τον άνθρωπο. Δεν νομίζω ότι σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής μου θα έβρισκα τη δύναμη να σκοτώσω έναν άνθρωπο".

Η εκπομπή αναφέρεται και στα φρικτά βασανιστήρια που υπέστη, στη δίκη του -όπου καταδικάστηκε δις εις θάνατον-, στην αίτηση χάριτος που αρνήθηκε να υποβάλλει, στους λόγους για τους οποίους αναβλήθηκε η εκτέλεσή του, αλλά και στις απάνθρωπες συνθήκες κράτησής του. Όπως επίσης και στις απόπειρες απόδρασής του, στις απεργίες πείνας που έκανε και στο ανοιχτό γράμμα που έστειλε στην Ευρώπη, το διάστημα που κρατούνταν στις φυλακές Μπογιατίου, καταγγέλλοντας τα βασανιστήρια και τις συνθήκες διαβίωσής του.

Επίσης, εξιστορούνται τα γεγονότα που ακολούθησαν μετά την αποφυλάκισή του, στις 21 Αυγούστου 1973. Το ταξίδι του στην Ιταλία όπου συνέχισε τον αγώνα, διεγείροντας με τις δημόσιες καταγγελίες του την ξένη κοινή γνώμη, η πτώση της χούντας και η επιστροφή του στην Ελλάδα ακριβώς έξι χρόνια μετά την απόπειρα δολοφονίας του Γεωργίου Παπαδόπουλου, στις 13 Αυγούστου 1974. Ακόμη, η πολιτική δράση του Αλέκου Παναγούλη στα χρόνια που ακολούθησαν, η επιμονή του για τη δημοσίευση των αρχείων του ΕΑΤ-ΕΣΑ, η Πρωτομαγιά του 1976, που βρέθηκε νεκρός μέσα στο αυτοκίνητό του και το τελευταίο αντίο στον μεγάλο αγωνιστή, που ήταν πάντα κοντά στο λαό και υιοθέτησε τα προβλήματα των απλών ανθρώπων.

Στην εκπομπή προβάλλονται αποσπάσματα από συνεντεύξεις του Αλέκου Παναγούλη και οπτικοακουστικό και φωτογραφικό υλικό από τη σύλληψή του, τη δίκη του, τους τόπους του μαρτυρίου του, καθώς και από την αποφυλάκισή του, το ταξίδι του στην Ιταλία, την επιστροφή του στην Ελλάδα το 1974, την πολιτική του δράση και την κηδεία του. Τα κείμενα της εκπομπής υπογράφει ο Γιάννης Φατσής, ενώ αφηγητής είναι ο Γιώργος Κυρίτσης.

Μάης του ’36 στη Θεσσαλονίκη

Ογδόντα δύο χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τον ματωμένο Μάη του ’36 στη Θεσσαλονίκη. Στη μεγάλη απεργιακή κινητοποίηση -αφετηρία της οποίας είχε σταθεί η απεργία των καπνεργατών που κηρύχθηκε στις 3 Μαΐου 1936- και η οποία κατεστάλη από την τότε κυβέρνηση Μεταξά, είναι αφιερωμένη η εκπομπή του Αρχείου της ΕΡΤ "Μαρτυρίες - Ο Μάης του ’36 στη Θεσσαλονίκη".

Σειρά ντοκιμαντέρ ιστορικής καταγραφής, του δημοσιογράφου Γιώργου Πετρίτση, για πρόσωπα και γεγονότα της πρόσφατης Ιστορίας μας. Η εκπομπή ερευνά τα γεγονότα που οδήγησαν στην αιματηρή καταστολή από την τότε κυβέρνηση Μεταξά της μεγάλης διαδήλωσης των απεργών εργατών στη Θεσσαλονίκη την 9η Μάη του 1936, μέσα από ντοκουμέντα και περιγραφές ανθρώπων που συμμετείχαν στην τότε παλλαϊκή απεργία. Προσεγγίζει τα αίτια που οδήγησαν στη μεγάλη κινητοποίηση των καπνεργατών και παρουσιάζει τα αιτήματα του εργατικού κινήματος, συνδεόμενα με την κοινωνική αναταραχή των πρώτων χρόνων της δεκαετίας του 1930 κατά τα οποία η χώρα είχε πληγεί από την παγκόσμια οικονομική κρίση.

Ο πρώην καπνεργάτης, Γιώργος Ζάρας, περιγράφει τα γεγονότα μέρα με τη μέρα από την αρχή της κήρυξης της απεργίας, αναφερόμενος στις συγκρούσεις με την αστυνομία και στον πρώτο νεκρό τον νεαρό Τάσο Τούση -η εικόνα-σύμβολο της μάνας πάνω από το άψυχο σώμα του νεαρού αυτοκινητιστή θα εμπνεύσει τον Γιάννη Ρίτσο να γράψει τον "Επιτάφιο" - μέχρι την κηδεία στο κοιμητήριο της Ευαγγελίστριας των δολοφονηθέντων απεργών στις 10 Μαΐου 1936. Ακόμη, τη δική του μαρτυρία καταθέτει πρωταγωνιστικό στέλεχος του συνδικαλιστικού κινήματος στα χρόνια του ’30, ο νεαρός τότε, Χριστόδουλος Μαυροβίτης. Για τα γεγονότα μιλούν επίσης, ο πρώην βουλευτής, Βασίλης Νεφελούδης, ο δημοσιογράφος, Σπύρος Κουζινόπουλος κ.ά.

Η εκπομπή εντάσσει τα γεγονότα του Μάη του ’36 στο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της εποχής, παρακολουθώντας την πολιτική Ιστορία και τους συσχετισμούς των πολιτικών δυνάμεων από τη Βενιζελική τετραετία 1928-1932 μέχρι την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά, στις 4 Αυγούστου 1936. Τέλος, παρουσιάζεται η ερμηνεία των τραγικών γεγονότων του Μάη του ’36 από το καθεστώς της μεταξικής δικτατορίας και τα τότε πολιτικά κόμματα.

Κατά τη διάρκεια της εκπομπής προβάλλονται πλάνα επικαίρων και αρχειακό φωτογραφικό υλικό.

Nίκος Μποζιονέλος (nbozionelos@gmail.com)